واگرایی‌ها و همگرایی‌های رشیدرضا و آیت‌الله خویی در ترجمۀ قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم قرآن و حدیث و دانشیار گروه مطالعات تاریخ تشیع دانشگاه نیشابور.

10.61186/qae.2021.390

چکیده

یکى از موضوعات قرآنى که از دیرباز دستخوش واکاوی اندیشمندان مسلمان و قرآن‌پژوهان قرار گرفته است مسئلۀ ترجمه‌پذیرى و جواز ترجمۀ قرآن است. این مبحث از جنبۀ شرعى و نیز زبان‌شناختى قابلیت بررسى دارد. رشیدرضا در اثبات جایزنبودن ترجمۀ قرآن به پانزده دلیل اشاره کرده است. وی ترجمه را امرى فراتر از توان بشر تلقّى و به‌علاوه حرام شرعی قلمداد کرده است؛ اما آیت‌الله سیدابوالقاسم خویی معتقد است قوانین و تعالیم قرآن همگانی و راهنمایی‌های آن عمومی و جهانی است و باید این کتاب آسمانی به تمام زبان‌های زندۀ جهان ترجمه شود تا کسانی که با زبان قرآن آشنا نیستند بتوانند از حقایق عالی و همگانی آن برخوردار شوند. وی بر آن است که مترجم باید به سه اصل ملتزم باشد: 1. پایبندی به اصالة‌الظهور و آنچه از ظاهر لفظ استفاده می‌شود؛ 2. هماهنگی متن ترجمه‌شده با فطرت و عقل؛ 3. توجه به روایاتی که در تفسیر قرآن از خاندان وحی روایت شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند.
  2. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، 1361، معانی الأخبار، به‌تعلیقِ علی‌أکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  3. ___، 1404، عیون اخبار الرضا7، بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات.
  4. ___، 1405، کمال الدین و تمام النعمة، به‌تحقیقِ علی‌أکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  5. ___، 1417، الأمالی، قم: مؤسسة البعثة.
  6. ابن‌حنبل، أحمد، بی‌تا، مسند أحمد، بیروت: دار صادر.
  7. ابن‌شعبۀ حرانی، حسن‌بن‌علی، 1363، تحف العقول، چ2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  8. بحرانی، سیدهاشم، 1415، البرهان فی تفسیر القران، قم: مؤسسه البعثة.
  9. البرقی، أحمدبن‌محمد، 1370ق، المحاسن، به‌تحقیقِ السید جلال الدین الحسینی (المحدث)، طهران: دار الکتب الإسلامیة.
  10. البُنداق، محمّدصالح، 1403، المستشرقون و ترجمة القرآن الکریم، بیروت: منشورات دار الآفاق الجدیده.
  11. الحاکم النیسابوری، ابوعبدالله، بی‌تا، المستدرک علی الصحیحین، به‌تحقیقِ یوسف عبد الرحمن المرعشلی، بیروت: دار المعرفة.
  12. حرعاملی، محمدحسن، 1414، وسائل الشیعة، چ2، قم: مؤسسة آل‌البیت: لإحیاء التراث.
  13. حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه، 1415، تفسیر نور الثقلین، چ4، قم: انتشارت اسماعیلیان.
  14. خویی، سید ابوالقاسم، 1401، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالزهراء للطباعة و النشر.
  15. رشیدرضا، محمد، 1414، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، چ4، بیروت: دار المعرفة.
  16. محمدی ری‌شهری، محمد، 1421، العقل و الجهل فی الکتاب و السنة، چ1، بیروت: دار الحدیث للطباعة و النشر و التوزیع.
  17. زرقانی، محمّد عبدالعظیم، 1412، مناهل العرفان، بیروت: دار احیاءِالتراث العربی.
  18. الزمخشری، جارالله، 1412، ربیع الأبرار و نصوص الأخبار، به‌تحقیقِ عبدالأمیر مهنا، چ1، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  19. سرخسی، شمس الدین، 1406، المبسوط، بیروت: دار المعرفة للطباعة و النشر و التوزیع.
  20. سیدی، سیدحسین، بهمن و اسفند1370، «تمهیدی بر ترجمۀ قرآن»، کیهان اندیشه، س۷، ش۴۰، ص۳۳ تا ۳۹.
  21. سیوطی، جلال‌الدین، 1363ش، الاتقان فی علوم القرآن، به‌تحقیقِ محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: منشورات الشریف الرضی.
  22. شریف الرضی، محمدبن‌حسین، 1429، نهج‌البلاغة، به‌تحقیقِ صبحی صالح، تهران: دار الأسوة للطباعة و النشر.
  23. شواخ اسحاق، علی، 1403، معجم مصنفات القرآن الکریم، ریاض: دارالرفاعی.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1353ش، قرآن در اسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  25. طبرانی، سلیمان‌بن‌أحمد، 1404، المعجم الکبیر، به‌تحقیقِ حمدی عبد المجید السلفی، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  26. طوسی، محمد، 1414، الأمالی، به‌تحقیقِ مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة للطباعة و النشر و التوزیع.
  27. غضنفری، علی، تابستان۱۳۸۴، «ترجمه»، پیام جاویدان، س۳، ش7، ص۷۳ تا ۹۸.
  28. فیض کاشانی، محمد، 1374ش، التفسیر الصافی، به‌تحقیقِ الشیخ حسین الأعلمی، چ2، طهران: مکتبة الصدر.
  29. ___، 1406، الوافی، به‌تحقیقِ ضیاء الدین الحسینی، أصفهان: مکتبة الامام أمیرالمؤمنین علی7 العامة.
  30. فیض، علیرضا، 1385ش، مبادی فقه و اصول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  31. القاضی النعمان المغربی، نعمان‌بن‌محمد، 1383ق، دعائم الإسلام، به‌تحقیقِ آصف‌بن‌علی أصغر فیضی، القاهرة: دار المعارف.
  32. کلینی، محمّدبن‌یعقوب، 1365ش، الکافی، به‌تصحیحِ علی‌اکبر غفّاری، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  33. اللیثی الواسطی، علی‌بن‌محمد، 1376ش، عیون الحکم و المواعظ، به‌تحقیقِ حسین الحسینی البیرجندی، قم: دارالحدیث.
  34. مجلسی، محمدباقر، 1403، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  35. مجلسی، محمدتقی، 1399ق، روضة المتقین، به‌تحقیقِ الشیخ علی پناه الإشتهاردی، تهران: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور.
  36. مشکینی، علی، 1348ش، اصطلاحات الأصول، چ3، قم: انتشارات یاسر.
  37. مصطفی، ابراهیم و دیگران، 1426، المعجم الوسیط، تهران: مؤسسة الصادق للطباعة و النشر.
  38. مطهری، مرتضی، بی‌تا، آشنایی با قرآن (سوره‌های حمد و بقره)، قم: انتشارات صدرا.
  39. مظفر، محمدرضا، 1386ق، اصول الفقه، تهران: انتشارات المعارف الاسلامیة.
  40. معرفت، محمدهادی، 1375ش، تاریخ قرآن، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
  41. ___، 1386ش، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، چ3، مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیة.
  42. مفید، محمدبن‌محمد، 1414، الأمالی، به‌تحقیقِ حسین الأستاد ولی، چ2، بیروت: دار المفید للطباعة والنشر.
  43. موصلی، أبویعلی أحمدبن‌علی، 1410، مسند أبی‌یعلی، به‌تحقیقِ حسین سلیم أسد، چ۲، بیروت: دار المأمون للتراث.
  44. نمازی شاهرودی، علی، 1419، مستدرک سفینة البحار، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار