تبیین ویژگی‌های مؤثر در پیوند افراد به جامعۀ ایمانی از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ سطح سۀ رشتۀ تفسیر و علوم قرآن، مدرسۀ تخصصی قرآن و عترت، حوزۀ علمیۀ خراسان.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد.

3 دکتری علوم قرآن و حدیث و استادیار و رئیس پژوهشکدۀ بین‌المللی امام رضا (ع) جامعة المصطفی العالمیۀ خراسان.

10.61186/qae.2021.392

چکیده

جامعه‌ای که روح ایمان و تعالیم دین مقدس اسلام در میان افراد و قوانین و دستورهای عملی آن جامعه جریان داشته باشد جامعۀ ایمانی است. همچنین جامعۀ ایمانی جامعه‌ای است که بینش‌ها و گرایش‌ها و کنش‌های افراد در همۀ ابعاد فردی و اجتماعی در اختیار دین بوده و هدف دینی داشته باشد. در قرآن، مفهوم جامعه با واژگانی، مانند امت، ملت، قوم، قبیله، عشیره، طایفه، شُعَب، قرن، ناس و... به کار گرفته شده است. برای ایمانی‌شدن جامعه نیاز است که افراد با تکیه بر منش‌ها و گرایش‌ها و رفتارهای خود، جامعۀ ایمانی را به وجود آورند. معیار جامعۀ ایمانی بر اساس آموزه‌های دینی را می‌توان از قرآن گرفت. این تحقیق با روش توصیفی‌تحلیلی به تبیین ویژگی‌های مؤثر در پیوند افراد به جامعۀ ایمانی پرداخته است. پیوستن به جامعۀ ایمانیِ مبتنی بر قرآن در گروی شناخت و تبیین ویژگی‌های مؤثر بینشی، مانند ایمان به خدا، پیامبران، معاد، ولایت، علم و عقل و ویژگی‌های مؤثر گرایشی، مانند تقوی، توکل، امیدواری و تواصی به صبر و ویژگی‌های مؤثر کنشی، مانند عمل صالح، امر به‌ معروف و نهی از منکر، عدالت، وحدت و انفاق در جامعه است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
  2. ابن‌سیده، علی‌بن‌اسماعیل، 1421، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون.
  3. ابن‌فارس، ابوالحسین احمدبن‌زکریا، 1422، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  4. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، 1414، لسان العرب، چ3، بیروت: دار صادر.
  5. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی، 1408، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  6. ازهری، ابومنصور، 1422، معجم تهذیب اللغه، بیروت: دار المعرفه.
  7. آذرنوش، آذرتاش، 1392، فرهنگ معاصر عربی فارسی، چ15، تهران: نشر نی.
  8. جوادی آملی، عبدالله، 1390، جامعه در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن، ج17)، ترجمۀ مصطفی خلیلی، چ3، قم: اسراء.
  9. جوهری، ابونصر اسماعیل‌بن‌حماد فارابی، 1318ق، الصحاح؛ تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار الفکر.
  10. حکیم، محمدباقر، 1387، جامعۀ انسانی از دیدگاه قرآن کریم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  11. خداپرستی، فرج‌الله، 1376، فرهنگ واژگان مترادف و متضاد، شیراز: دانشنامۀ فارس.
  12. خطیبی کوشکک، محمد، 1384، بررسی تطبیقی جامعۀ اسلامی و جامعۀ مدنی، بی‌جا: زمزم هدایت.
  13. دهخدا، علی‌اکبر، 1373، لغت‌نامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  14. راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد، 1412، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار الشامیة.
  15. زارع، حسین، بهار1393، «جامعه از منظر قرآن»، پژوهشنامۀ معارف قرآنی، س5، ش16 ، ص93 تا 122.
  16. زبیدی، ابوفیض سیدمحمد مرتضی حسینی، 1414، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.
  17. طباطبایی، محمدحسین، 1374، ترجمۀ تفسیر المیزان، چ5، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  18. ___، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چ2، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  19. طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، چ3، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
  20. غفاری، حسین، 1387، ویژگی‌های جامعۀ قرآنی، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  21. فیومی، احمدبن‌محمدبن‌علی، 1414، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، چ2، قم: موسسه دار الهجره.
  22. قرشی بنابی، علی‌اکبر، 1371، قاموس قرآن، چ6، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  23. کنیک، ساموئل، 1349، جامعه‌شناسی، ترجمۀ مشفق همدانی، چ4، تهران: امیرکبیر.
  24. مصباح یزدی، محمدتقی، 1368، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
  25. ___، 1383، به‌سوی او، به‌تحقیقِ محمدمهدی نادری قمی، چ3، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
  26. مطهری، مرتضی، 1384، جامعه و تاریخ، چ17، تهران: صدرا.
  27. ___، 1385، مجموعه آثار، ج1، 2، 3، 20، 23 و 24، تهران: صدرا.
  28. ___، 1388، عدل الهی، چ31، تهران: صدرا.
  29. معین، محمد، 1391، فرهنگ فارسی معین، چ27، بی‌جا: امیرکبیر.
  30. مغنیه، محمدجواد، 1378، ترجمۀ تفسیر کاشف، ترجمۀ موسی دانش، قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، شعبۀ خراسان.
  31. مکارم شیرازی، ناصر، 1371، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  32. ___، 1386، پیام قرآن، چ9، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  33. واعظی، احمد، 1377، جامعۀ دینی، جامعۀ مدنی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  34. هاشمی رفسنجانی، اکبر، 1383، فرهنگ قرآن، چ2، قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار