معنابخشی به زندگی با الگوگیری از آموزه‌های هدایتی و تربیتی داستان‌های قرآنی (مطالعۀ موردی داستان اصحاب کهف)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فرهنگیان.

2 استادیار گروه آموزشی معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس آیت‌الله طالقانی;، قم.

10.61186/qae.2024.1707.1103

چکیده

هدف اصلی از این پژوهش الگوگیری از آموزه‌های هدایتی و تربیتی داستان قرآنی اصحاب کهف برای معنابخشی به زندگی است؛ بر همین اساس بنیادی‌ترین پرسش نیز از این قرار است: از آموزه‌های هدایتی و تربیتی داستان اصحاب کهف چگونه می‌توان برای معنابخشی به زندگی الگو گرفت؟ گردآوری اطلاعات در این پژوهش با ابزار فیش و به روش کتابخانه‌ای بوده که با پیمایش مراحل سه‌گانۀ توصیف و تحلیل و تبیین (تفسیر) این مسئله بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که هدف قرآن از بیان داستان‌ها عبرت‌گیری از سرنوشت پیشینیان است و هدف نهایی از برانگیختن اصحاب کهف اثبات حقیقت رستاخیز با نشان دادن قدرت خداوند عزّوجل در زنده کردن مردگان است. از دیگر یافته‌ها: شکسته شدن وحدت زمانی، توصیف عینی حوادث، واقعیت‌گرایی، لزوم قیام به حق و پایداری در برابر فرهنگ منحرفانه، هجرت و پاداش مهاجران موحد، مسئولیت انسان و جایگاه اختیار است. برجسته‌ترین نتیجۀ پژوهش این است که با الگوگیری از داستان‌های قرآنی و شبیه‌سازی با زندگی انسان می‌توان زندگی سالم و در مسیر رضایت خداوند عزّوجل را مهیا کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    1. ابوزهره، محمد، 1370، معجزۀ بزرگ پژوهشی در علوم، ترجمۀ محمود ذبیحی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    2. باقری، خسرو، 1380، نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: توحید.
    3. حاج بابائیان امیری، محسن، 1390، روش‌های تربیت اخلاقی کاربردی در اسلام، چ2، تهران: سروش.
    4. حاج‌بابایی، محمدرضا و محمد نیک‌خواه منفرد، زمستان1393، «تحلیل ساختار روایت اصحاب کهف در قرآن کریم»، پژوهشنامۀ معارف قرآنی، س۵، ش19، ص۱۱۵ تا ۱۴۵.
    5. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1376، سیری در تربیت اسلامی، تهران: ذکر.
    6. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، 1404، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
    7. طباطبایی، محمدحسین، 1374، ترجمۀ تفسیر المیزان، چ۵، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    8. ___، 1390، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
    9. طیب، عبدالحسین، 1369، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چ۲، تهران: اسلام.
    10. عباس‌نژاد، محسن، 1384، قرآن، روانشناسی و علوم تربیتی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه.
    11. فعال، محمدحسین، بهار138۰، «روش قصه‌پردازی در قرآن»، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، س۲۹، ش40، ص۷ تا ۳۷.
    12. فیض کاشانی، ملامحسن، 1390، کلمات مکنونه، به‌تصحیحِ علی علیزاده، بی‌جا: آیت اشراق.
    13. قرائتی، محسن، 1388، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    14. قرشی بنابی، علی‌اکبر، 1371، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    15. قطب، سید، 1386، فی ظلال القرآن، ترجمۀ مصطفی خرم‌دل، تهران: احسان.
    16. محدثی، جواد، 1376، هنر در قلمروی مکتب، چ۳، قم: بوستان کتاب.
    17. مغنیه، محمدجواد، 1424، التفسیر الکاشف، قم: دار الکتب الاسلامی.
    18. مکارم شیرازی، ناصر، 1371، تفسیر نمونه، چ۱۰، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    19. ___، 1390، داستان یاران، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب7.
    20. مهدوی، سیدسعید، 1393، نگاهی به قصه و نکات تربیتی آن در قرآن، چ۳، قم: بوستان کتاب.
    21. نقی‌پورفر، ولی‌الله، 1381، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، چ۴، تهران: اسوه.
    22. وفا، جعفر، 1376، فرازهایی از معارف قرآن، تهران: ادارۀ آموزش‌های عقیدتی‌سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.